☞ tiny.cc/fp888: Zapis zbrodni (1974)

Rodzima krytyka uznała "Zapis zbrodni" za jeden z pierwszych udanych filmów sensacyjnych w polskiej kinematografii. Utwór Trzosa-Rastawieckiego nie był jednak mniej lub bardziej wierną kopią kryminałów, kręconych na Zachodzie. Powstałe tam arcydzieła gatunku, takie jak choćby "Bullit" i "Francuski łącznik", skupiały się głównie na technice dokonywania zbrodni i ukazaniu tropienia przestępcy, czego ukoronowaniem były m.in. widowiskowe pościgi samochodowe. Polski reżyser wybrał inną drogę. Gros uwagi poświęcił przestępcom, ich wizerunkom psychologicznym i motywom działania.
Wartkie tempo narracji i emocjonująca akcja została w "Zapisie zbrodni" zepchnięta na drugi plan. Na czoło wysunęła się zaś psychologia i socjologia. Co znamienne, reżyser uniknął pułapki "uszlachetniania" zbrodniarza i mimowolnej fascynacji jego czynem.
Pokazał jednak przestępcę jako człowieka często zasługującego na współczucie, nierzadko zdeterminowanego przez kryminogenne środowisko, w którym nigdy nie funkcjonowały żadne pozytywne wzorce postępowania. Uczynił to tak zręcznie i sugestywnie, że niektórzy krytycy porównali "Zapis..." do prozy Fiodora Dostojewskiego i Williama Faulknera. Poruszający, zrealizowany w niemal dokumentalnej stylistyce film uhonorowano licznymi nagrodami na polskich i zagranicznych festiwalach. "Zapis zbrodni" otrzymał m.in. "Dukata Filmowego" w Mannheim, Srebrne Lwy Gdańskie i nagrodę za zdjęcia dla Zygmunta Samosiuka w Gdańsku w 1974 roku oraz Wielki Jantar na festiwalu "Młodzi i Film" w Koszalinie w 1975 roku.
Rekonstrukcja autentycznej zbrodni popełnionej w 1972 r. przez dwóch młodych mieszkańców Konstantynowa koło Łodzi, morderców taksówkarza i stolarza z podłódzkiej wsi. Utrzymany w formie fabularyzowanego dokumentu film maluje szerokie tło psycho - społeczne tej zbrodni. Kazek i Bogdan, dwaj chłopcy z małego podłódzkiego miasteczka, dokonują z bronią w ręku napadu na taksówkarza, ale ich łupem jest zaledwie 50 złotych. Dokonują kolejnego napadu. Zabijają stolarza, rabują pieniądze i ściągają złotą obrączkę z ręki żony zabitego . . . Ścigani są u kresu sił. Ich koledzy z miasteczka stopniowo zdają sobie sprawę z wagi przestępstw. Kazek i Bogdan, rozpoznani w pociągu przez milicjanta, zostają ujęci, ale Kazkowi udaje się zbiec. Po pewnym czasie sam daje się jednak schwytać.